احتمال خروج جنگل‌های هیرکانی از فهرست یونسکو
تاریخ انتشار
سه شنبه ۱۳ دی ۱۴۰۱ ساعت ۱۱:۱۵
طرح تنفس جنگل»، نام طرحی است که قرار بود خیال درختان انبوه جنگل‌های هیرکانی را از دست‌درازی چوب‌خواران جنگل راحت کند، اما دخالت در مفاد و شیوه اجرای آن از زمان مطرح‌شدن، نفس جنگل‌های هیرکانی را هربار به‌شماره انداخته است. این طرح نخستین‌بار در سال ۹۲ و ازسوی معصومه ابتکار، رئیس پیشین سازمان محیط‌زیست کشور مطرح شد. طرحی که با همکاری سازمان محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها تنظیم و با مصوبه هیئت‌وزیران در دی‌ماه سال۹۲، بهره‌برداری صنعتی از جنگل‌های شمال کشور را ممنوع و برداشت چوب از این جنگل‌ها را صرفا به پایه‌های شکسته، افتاده و بیمار محدود کرده بود و در صورت تصویب در مجلس، بهره‌برداری از عرصه‌های جنگلی را به‌مدت ۱۰ سال ممنوع می‌کرد.
درنهایت در سال۹۵، وزیر جهاد کشاورزی این طرح را به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ کرد، اما دیری نپایید که تنفس جنگل‌ها به در بسته مجلس برخورد کرد. نمایندگان مجلس در جلسه علنی ۲۶بهمن‌ماه سال۹۵، ماده ۴۸ لایحه برنامه ششم را که مربوط به طرح تنفس جنگل بود به تصویب رساندند، اما با اصلاحاتی. در لایحه اصلاحی هرگونه بهره‌برداری چوبی از درختان جنگل‌های کشور از ابتدای سال‌چهارم برنامه، ممنوع اعلام شد. همچنین بهره‌برداری چوبی در طرح‌های جنگلداری در سال‌های اول تا سوم برنامه توسعه صرفاً از درختان شکسته، افتاده و ریشه‌کن در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه اعلام شد. با این تصویب مجلس، اجرای اصل این طرح که جلوگیری از هرگونه برداشتی بود، به‌مدت چهار سال به تعویق افتاد. نامه سازمان بازرسی وجود خارجی ندارد!
البته شعبانیان در گفت‌وگوی خود با رسانه‌ها، علت دیگری را هم برای برداشت اعلام و به نامه‌ای ازسوی سازمان بازرسی اشاره کرده که این سازمان دستور داده، برای مقابله با حیف‌ومیل بیت‌المال این‌کار انجام شود. نامه‌ای که به‌گفته هادی کیادلیری، مدیر گروه جنگل، مرتع و آبخیزداری دانشگاه علوم تحقیقات، وجود خارجی ندارد.
کیادلیری درباره نامه سازمان بازرسی می‌گوید: «اصلا فکر نمی‌کنم سازمان بازرسی چنین نامه‌ای زده باشد، چراکه تشخیص فنی با این سازمان نیست و تنها می‌تواند پیگیری کند که قانون اجرا شده یا خیر. من پیگیری کردم و سازمان بازرسی می‌گوید، اصلا ما چنین چیزی نگفتیم.
صراحتا در بند ۳ ماده ۳۸ برنامه ششم آمده که اگر بخواهید، می‌توانید برداشت کنید و حالا که برداشت نکرده، باید سازمان بازرسی ورود کند که چرا برداشت نکردید؟ مگر سازمان بازرسی می‌تواند تشخیص دهد چه درختی قطع شود؟ این بهانه‌ای است که می‌خواهند با آن بگویند، ما زیر بار فشار هستیم و باید این‌کار را انجام دهیم.»
کیادلیری با فرض قانونی‌بودن این اقدام منتقد غیرعلمی و غیرفنی بودن این اقدام است و مجوز برداشت تا عمق بهره‌برداری را صرفا پلی برای نفوذ به جنگل‌ها می‌داند: «بر مبنای علمی، درختان شکسته و افتاده بسیار مفیدند و علاوه بر آن، میزان و مقدار آن‌ها در جنگل‌ها کم است و باید در محیط بمانند. اما سازمان جنگل‌ها به دودلیل فنی اشاره کرد؛ یکی اینکه باعث طغیان آفات و بیماری‌ها می‌شوند، درحالی‌که علاوه بر اینکه باعث چنین مسئله‌ای نمی‌شوند، بلکه برای حشرات منطقه، مفید هم هستند و حضور آن‌ها در جنگل باعث تثبیت اکوسیستم نیز است. ازطرفی، از آن‌ها خواستیم دو مورد از حشرات آفتی را که در این درخت‌ها زندگی می‌کنند، نام ببرند که به یک‌مورد هم تاکنون اشاره‌ای نداشتند.
دلیل دوم سازمان جنگل‌ها، آتش‌سوزی درخت‌های شکسته است؛ سوال ما این است که اگر این درخت‌ها باعث آتش‌سوزی بشوند، مناطقی که هیچ‌وقت از آن‌ها درختی برداشت نمی‌شود، همیشه باید کانون آتش‌سوزی باشند. درنتیجه تجربه «پارسال‌های شاهد» نشان می‌دهد که این دلیل کاملا رد شده است. باز هم با این فرض که اگر دودلیل درست بود، چرا باید از حاشیه جاده‌های جنگلی برداشت شود؟ چرا باید تا عمق ۷۰متری برداشت شود؟ در آینده نزدیک با این کار شاهد خواهیم بود که قاچاقچی‌ها شروع می‌کنند به ضربه‌زدن به درختان تا خشک شوند و آن‌ها را برداشت کنند. درواقع با این‌کار می‌خواهند معبری را برای نفوذ مجدد به جنگل‌های هیرکانی، بهره‌برداری بیشتر و درواقع غارت جنگل‌ها ایجاد کنند. اکنون یکی از بهانه‌هایی که آورده می‌شود، فقر کارگران صنایع چوب و کاغذ است. سوال من این است که۶۰سال از جنگل‌ها بهره‌برداری کردید، چرا از فقر آن‌ها کم نشد؟»
او ادامه می‌دهد: «این درخت‌ها در سطح جنگل پراکنده‌اند، کیفیت پایینی دارند، درصد بالایی هم ندارند، نمی‌توانند مشکل چوب را حل کنند و درآمد اقتصادی هم ندارند؛ پس چه دلیلی برای این‌کار وجود دارد؟ مگر اینکه نکته‌ای پشت آن وجود داشته باشد. آمار دقیقی از میزان درخت‌های شکسته و افتاده وجود ندارد و بسیاری از آن‌ها کیفیت کمی دارند و خیلی از آن‌ها نیز باید در جنگل باقی بمانند، درنتیجه عملا عددی برای برداشت وجود ندارد؛ مگر اینکه خودمان درخت شکسته و افتاده تولید کنیم و دوباره اره موتوری‌ها را به جنگل‌ها برگردانیم.»
کیادلیری در واکنش به اینکه با این دست‌درازی آیا احتمال خط‌خوردن نام جنگل‌های هیرکانی از فهرست یونسکو وجود دارد، می‌گوید: «این جنگل‌ها الان رفرنسی برای تمام دنیا هستند و برای بشریت مهم. وقتی تخریب ایجاد شود، می‌توانند ما را از فهرست خارج کنند، اما حفاظت از این جنگل‌ها باید مسئولیت اجتماعی خود ما باشد، نه اینکه به بهانه یونسکو از آن‌ها حفاظت کنیم.»
