فقر و ترک تحصیل
تاریخ انتشار
سه شنبه ۲۰ دی ۱۴۰۱ ساعت ۲۰:۳۰
بررسی مرکز پژوهشهای مجلس نشان میدهد که تعداد دانشآموزان بازمانده از تحصیل در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ به بیش از ۹۱۱هزار نفر رسیده است. مقایسه این تعداد با بازماندگان از تحصیل در ۶ سال گذشته نشان از رشد ۱۷ درصدی دارد. مشکلات اقتصادی یکی از عوامل اصلی ترک تحصیل محسوب میشود و میتوان گفت که گسترش فقر در محرومیت از تحصیل ایرانیان نقش پررنگی ایفا کرده است.
اساس آمار ارائهشده توسط مرکز پژوهشهای مجلس، تعداد دانشآموزان بازمانده از تحصیل در سال تحصیلی 1401-1400 با رشد 17درصدی نسبت به سال تحصیلی 1395-1394 به بیش از 911هزار نفر رسیده است. با وجود اینکه آموزش عمومی یکی از مهمترین اهداف توسعهای ایران در یکصد سال اخیر بوده است، گسترش بازماندگی از تحصیل نشان از عدم دستیابی کامل به هدف مذکور دارد. یتوان گفت فقر اقتصادی و فقر فرهنگی از مهمترین عوامل بازماندگی از تحصیل هستند. عموما دانشآموزانی که در دوره متوسطه اقدام به ترک تحصیل میکنند وارد بازار کار شده و به کسب درآمد میپردازند. در سالهای گذشته به دلایل مختلفی، مانند افزایش تورم مزمن، رفاه خانوارهای ایرانی سال به سال کاهش یافته و فقر گسترش یافته است. بدیهی است ترک تحصیل دانشآموزان تبعات جبرانناپذیری برای فرد و جامعه دارد و از اهمیت بالایی برخوردار است. مرکز پژوهشهای مجلس در گزارش «بررسی روند ترک تحصیل و بازماندگی از تحصیل در نظام آموزشوپرورش» به بررسی این موضوع پرداخته است.
این گزارش پیشنهاد میکند اقداماتی نظیر راهاندازی سامانه آماری جامع و یکپارچه با هماهنگی دستگاههای ذیربط شامل آمار همهجانبه دانشآموزان، اصلاح ساختاری شورای سوادآموزی، انجام مامورریت سوادآموزی توسط آموزگاران ابتدایی در نقاط مختلف کشور، جذب کودکان بازمانده از تحصیل، تهیه نقشه سوادآموزی و اصلاح برنامه درسی و انعطافپذیر کردن برنامه برای کاهش میزان بازماندگی از تحصیل انجام شود. بااینحال میتوان گفت این پیشنهادها در صورتی موثر خواهد بود که سیاستگذاران با ایجاد ثبات در اقتصاد کلان و سیاستگذاری در جهت افزایش رشد اقتصادی، سعی در ریشهکن کردن فقر داشته باشند.
عوامل محرومیت کودکان از تحصیل
کودکان بازمانده از تحصیل کودکانی هستند که به دلایل مختلفی، نظیر فقر اقتصادی و فقر فرهنگی، از ادامه تحصیل بازماندهاند. این کودکان با وجود آنکه در گروه سنی 6 تا 18ساله قراردارند و لازمالتعلیم هستند اما مشغول به تحصیل نیستند. گروه اول کودکانی هستند که در مناطق عشایری، حاشیهای و دورافتاده زندگی میکنند و محیطی برای آغاز آموزش در مدارس را نداشتهاند. با تداوم این شرایط، این کودکان بیسواد مطلق خواهند بود. دسته دوم افرادی هستند که در 6سالگی وارد مدرسه شده اما به دلایل متعددی در سالهای بعدی ترک تحصیل کردهاند.
بررسیها بیانگر آن است که دلیل اصلی ترک تحصیل این گروه از افراد فقر اقتصادی بوده و اغلب کسانی که ترک تحصیل میکنند برای کسب درآمد وارد بازار کار میشوند. با وجود اینکه فقر اقتصادی یکی از دلایل اصلی ترک تحصیل کودکان است، بااینحال دلایل دیگری، نظیر مشکلات درون سیستم نظام آموزشی، نیز میتوانند در این مساله موثر باشند. از سوی دیگر تبعیض جنسیتی به دلیل فقر فرهنگی در برخی از مناطق موجب میشود دختران از حق تحصیل محروم شوند. در سالهای گذشته خط فقر در کشور افزایش یافته است. به دلایل مختلفی، مانند کاهش درآمد سرانه و همچنین تورم بالا، سال به سال افراد بیشتری توانایی تامین نیازهای خود، از جمله تحصیلات ابتدایی، را نخواهند داشت.